Friday 17 August 2018

UPSC Specific Article ЁЯЗоЁЯЗ│рднाрд░рдд рдиे рдордиाрдпा 72рд╡ां рд╕्‍рд╡рддंрдд्рд░рддा рджिрд╡рд╕ рднाрд░рдд рд░ाрд╖्‍рдЯ्рд░ рдиे 15 рдЕрдЧрд╕्рдд 2018 рдХो 72рд╡ां рд╕्‍рд╡рддंрдд्рд░рддा рджिрд╡рд╕ рдордиाрдпा।

#UPSC Specific Article
ЁЯЗоЁЯЗ│рднाрд░рдд рдиे рдордиाрдпा 72рд╡ां рд╕्‍рд╡рддंрдд्рд░рддा рджिрд╡рд╕
рднाрд░рдд рд░ाрд╖्‍рдЯ्рд░ рдиे 15 рдЕрдЧрд╕्рдд 2018 рдХो 72рд╡ां рд╕्‍рд╡рддंрдд्рд░рддा рджिрд╡рд╕ рдордиाрдпा।
рдЗрд╕ рджौрд░ाрди рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдирд░ेрди्‍рдж्рд░ рдоोрджी рдиे рджिрд▓्‍рд▓ी рдоें рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рд▓ाрд▓рдХिрд▓े рдХी рдк्рд░ाрдЪीрд░ рд╕े рд░ाрд╖्‍рдЯ्рд░ рдХो рд╕рдо्‍рдмोрдзिрдд рдХिрдпा। рдмрддा рджें, рдпрд╣ рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдирд░ेрди्‍рдж्рд░ рдоोрджी рдХा 5рд╡ां рднाрд╖рдг рдеा।
рдЗрд╕ рдоौрдХे рдкрд░ рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдоोрджी рдиे рдЧाрд░्рдб рдСрдл рдСрдирд░ рдХा рдиिрд░ीрдХ्рд╖рдг рднी рдХिрдпा।
рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдХे рд▓िрдП рдЧाрд░्рдб рдСрдл рдСрдирд░ рджрд╕्рддे рдоें рдПрдХ рдЕрдзिрдХाрд░ी рддрдеा рд╕ेрдиा, рдЬрд▓ рд╕ेрдиा, рд╡ाрдпु рд╕ेрдиा рддрдеा рджिрд▓्рд▓ी рдкुрд▓िрд╕ рдХे 24 рдХрд░्рдоी рдеे।
рдЗрд╕ рд╡рд░्рд╖ рдиौрд╕ेрдиा рд╕рдорди्рд╡рдп рдХा рдХाрд░्рдп рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ै рдЗрд╕рд▓िрдП рдЧाрд░्рдб рдСрдл рдСрдирд░ рдХी рдХрдоाрди рдиौрд╕ेрдиा рдХे рдХрдоांрдбрд░ рдкी.рдЖрд░. рдЬрдЧрди рдоोрд╣рди рдиे рд╕ंрднाрд▓ा।
рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдХी рдЧाрд░्рдб рдСрдл рдСрдирд░ рджрд╕्рддे рдоें рд╕ेрдиा рдХी рдХрдоाрди рдоेрдЬрд░ рд╕ूрд░рдЬ рдкाрд▓ рдиे рд╕ंрднाрд▓ी, рдЬрдмрдХि рдиौрд╕ेрдиा рдХी рдХрдоाрди рд▓ेрдл्рдЯिрдиेंрдЯ рдХрдоांрдбрд░ рдПрдо.рд╡ाрдИ.рд╡ी. рддेрдЬрд╕ рддрдеा рд╡ाрдпु рд╕ेрдиा рджрд╕्рддे рдХा рдиेрддृрдд्рд╡ рд╕्рдХ्рд╡ाрдб्рд░рди рд▓ीрдбрд░ рдк्рд░рд╡ीрдг рдиाрд░ाрдпрдг рдФрд░ рджिрд▓्рд▓ी рдкुрд▓िрд╕ рджрд╕्рддे рдХा рдиेрддृрдд्рд╡ рдПрд╕ीрдкी рдЬрдЧрджेрд╡ рд╕िंрд╣ рдпाрджрд╡ рдиे рдХिрдпा।
рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдХे рдЧाрд░्рдб рдХे рд▓िрдП рд╕ेрдиा рдХा рджрд╕्рддा рдк्рд░рдердо рдЧोрд░рдЦा рд░ाрдЗрдлрд▓्рд╕ рдХी рдкाрдЪрд╡ीं рдмрдЯाрд▓िрдпрди рд╕े рд▓िрдпा рдЧрдпा рд╣ै।
рдЗрд╕ рдмрдЯाрд▓िрдпрди рдХा рдЧрдарди 1942 рдоें рдзрд░्рдорд╢ाрд▓ा рдоें рд▓ेрдл्рдЯिрдиेंрдЯ рдХрд░्рдирд▓ рдЬे.рдПрд▓.рдПрдл ‘рдУ’ рдлेрд░рд▓ рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा। рд╣ाрд▓ाँрдХि, рдмाрдж рдоें рджिрд╕ंрдмрд░, 1946 рдоें рдЗрд╕े рдиिрд╖्рдХ्рд░िрдп рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा। рдлिрд░ 1 рдЬрдирд╡рд░ी, 1965 рдХो рдЗрд╕ рдмрдЯाрд▓िрдпрди рдХा рджोрдмाрд░ा рдЧрдарди рд╕ोрд▓рди, рд╣िрдоाрдЪрд▓ рдк्рд░рджेрд╢ рдоें рд▓ेрдл्рдЯिрдиेंрдЯ рдХрд░्рдирд▓ рдЧोрд╡िंрдж рд╢рд░्рдоा рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рдЗрд╕ рдмрдЯाрд▓िрдпрди рдХो рдкрд╣рд▓ा рдХाрд░्рдпрднाрд░ рдиेрдлा (рдЕрдм рдЕрд░ुрдгाрдЪрд▓ рдк्рд░рджेрд╢) рдоें рд╕ौंрдкा рдЧрдпा।
рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдж्рд╡ाрд░ा рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдз्рд╡рдЬ рдлрд╣рд░ाрдиे рдХे рд╕рдордп рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдз्рд╡рдЬ рдЧाрд░्рдб рдоें 1 рдСрдлिрд╕рд░ рддрдеा рд╕ेрдиा, рдиौрд╕ेрдиा, рд╡ाрдпु рд╕ेрдиा рддрдеा рджिрд▓्рд▓ी рдкुрд▓िрд╕ рдХे 32 рдХрд░्рдоी рдеे।
рдЕंрддрд░ рд╕ेрд╡ा рдЧाрд░्рдб рдФрд░ рдкुрд▓िрд╕ рдЧाрд░्рдб рдХा рдиेрддृрдд्рд╡ рдиौрд╕ेрдиा рдХे рдХрдоांрдбрд░ рд╡ैрднрд╡ рдПрди. рдЬрдирдмंрдзु рдиे рдХिрдпा।
рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдз्рд╡рдЬ рдЧाрд░्рдб рдХे рд▓िрдП рдиौрд╕ेрдиा рджрд╕्рддे рдХी рдХрдоाрди рд▓ेрдл्рдЯिрдиेंрдЯ рд╕ीрдбीрдЖрд░ рдк्рд░рд╢ांрдд рдкрд░рдмाрдХрд░, рд╕ेрдиा рдХे рджрд╕्рддे рдХी рдХрдоाрди рдоेрдЬрд░ рдЕрд╢्рд╡िрдиी рд╕ाрд╣, рд╡ाрдпु рд╕ेрдиा рджрд╕्рддे рдХी рдХрдоाрди рд╕्рдХ्рд╡ाрдб्рд░рди рд▓ीрдбрд░ рд╡िрд╡ेрдХ рдоोрд╣рди рддрдеा рджिрд▓्рд▓ी рдкुрд▓िрд╕ рджрд╕्рддे рдХी рдХрдоाрди рдПрдбिрд╢рдирд▓ рдбीрд╕ीрдкी рд░ाрдЬेрди्рдж्рд░ рдк्рд░рд╕ाрдж рдоीрдгा рдиे рд╕ंрднाрд▓ी।
          рдЗрд╕рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоुрдж्рджों рдкрд░ рдмाрдд рдХी -

рддीрди рддрд▓ाрдХ
рдоाрдирд╡рд╕рд╣िрдд рдЧрдЧрдирдпाрди рдоिрд╢рди, рдЬो рдХि 2022 рддрдХ рдпा рдЗрд╕рд╕े рдкрд╣рд▓े рдкूрд░ा рдХрд░рдиा рд╣ै
рдЬрдо्рдоू-рдХрд╢्рдоीрд░ рд╡िрд╡ाрдж
рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рдЙрдкрд▓рдм्рдзिрдпां рдЧिрдиाрдиा рдЗрдд्рдпाрджि

рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़ рдХे рд░ाрдЬ्рдпрдкाрд▓ рдмрд▓рд░ाрдордЬी рджाрд╕ рдЯंрдбрди рдХा рдиिрдзрди
рдЫрдд्рддीрд╕рдЧреЭ рдХे рд░ाрдЬ्рдпрдкाрд▓ рдмрд▓рд░ाрдордЬी рджाрд╕ рдЯंрдбрди рдХा 14 рдЕрдЧрд╕्рдд 2018 рдХो 90 рд╕ाрд▓ рдХी рдЙрдо्рд░ рдоें рдиिрдзрди рд╣ो рдЧрдпा।
рд░ाрдЬ्рдпрдкाрд▓ рдХे рдиिрдзрди рдкрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдоें 7 рджिрди рдХे рд░ाрдЬрдХीрдп рд╢ोрдХ рдХी рдШोрд╖рдгा рдХी рд╣ै। рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рджिрд╡рд╕ рдХे рдЕрд╡рд╕рд░ рдкрд░ рдз्рд╡рдЬाрд░ोрд╣рдг рддो рд╣ोрдЧा, рд▓ेрдХिрди рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдо рдирд╣ीं рд╣ोंрдЧे।
          рдмрд▓рд░ाрдордЬी рджाрд╕ рдЯंрдбрди рдХे рдмाрд░े рдоें

рдЯंрдбрди рдХा рдЬрди्рдо 1 рдирд╡ंрдмрд░ 1927 рдХो рдЕрдоृрддрд╕рд░ рдкंрдЬाрдм рдоें рд╣ुрдЖ। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдкंрдЬाрдм рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рд▓ाрд╣ौрд░ рд╕े рд╕्рдиाрддрдХ рдХिрдпा।
1953 рдоें рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рдЕрдоृрддрд╕рд░ рдирдЧрд░ рдиिрдЧрдо рдХे рдкाрд░्рд╖рдж рдиिрд░्рд╡ाрдЪिрдд рд╣ुрдП। 1957 рдоें рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рд╡िрдзाрдпрдХ рдмрдиे।
рдЗрд╕рдХे рдмाрдж 1962, 1967, 1969, 1977 рдФрд░ 1997 рдоें рднी рд╡ो рд╡िрдзाрдпрдХ рдЪुрдиे рдЧрдП। рдЗрд╕ рджौрд░ाрди рд╡ो рдкंрдЬाрдм рд╕рд░рдХाрд░ рдоें рдХैрдмिрдиेрдЯ рдоंрдд्рд░ी рднी рд░рд╣े।
18 рдЬुрд▓ाрдИ 2014 рдХो рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़ рдоें рд░ाрдЬ्рдпрдкाрд▓ рдкрдж рдХी рд╢рдкрде рд▓ी।

рднाрд░рдд рдХे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдиे 131 рдЧैрд▓ेрди्рдЯ्рд░ी рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ों рдХो рдоंрдЬूрд░ी рджी
рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдФрд░ рд╕рд╢рд╕्рдд्рд░ рдмрд▓ों рдХे рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рдХрдоांрдбрд░ рдиे рд╕рд╢рд╕्рдд्рд░ рд╕ेрдиा рдХрд░्рдоिрдпों рддрдеा рдЕрд░्рдзрд╕ैрдиिрдХ рдмрд▓ों рдХे рд╕рджрд╕्рдпों рдХो 131 рд╢ौрд░्рдп рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рджेрдиे рдХी рд╕्рд╡ीрдХृрддि рджी рд╣ै।
рдЗрдирдоें 1 рдХीрд░्рддि рдЪрдХ्рд░, 20 рд╢ौрд░्рдп рдЪрдХ्рд░, рде्рд░ी рдмाрд░ рд╕ेрдиा рдоेрдбрд▓ (рд╢ौрд░्рдп), 93 рд╕ेрдиा рдоेрдбрд▓ (рд╢ौрд░्рдп), 11 рдиौрд╕ेрдиा рдоेрдбрд▓ (рд╢ौрд░्рдп) рддрдеा 3 рд╡ाрдпु рд╕ेрдиा рдоेрдбрд▓ (рд╢ौрд░्рдп) рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ैं। рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдиे рд╡िрднिрди्рди рд╕ैрди्рдп рдЕрднिрдпाрдиों рдоें рдЕрд╕ाрдзाрд░рдг рдпोрдЧрджाрди рдХे рд▓िрдП 26 рд╕ैрди्рдп рдХрд░्рдоिрдпों рдХो (рдоेंрд╢рди-рдЗрди-рдбिрд╕्рдкैрдЪिрд╕) рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рдХिрдпा рд╣ै। рдЗрдирдоें рд╕े рдСрдкрд░ेрд╢рди рд░рдХ्рд╖рдХ рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рддीрди рд╕ैрди्рдп рдХрд░्рдоिрдпों рдХो рдорд░рдгोрдкрд░ांрдд рдпрд╣ рд╕рдо्рдоाрди рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।
рдСрдкрд░ेрд╢рди рд░ाрдЗрдиो рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рд╕ैрди्рдп рдХрд░्рдоी рдХो рдорд░рдгोрдкрд░ांрдд рдпрд╣ рд╕рдо्рдоाрди рдоिрд▓ा рд╣ै। рдПрдХ рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рд╕ैрди्рдп рдХрд░्рдоी рдХा рдиाрдо рд░рдХ्рд╖ा рдоंрдд्рд░ी рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ीрдПрдЪрдПंрдбрдПрд╕ी рдоिрдЯिंрдЧ рдоें рдоंрдЬूрд░ рдХिрдпा рдЧрдпा।

          рдпрд╣ рднी рдЬाрдиें

рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рджिрд╡рд╕ рдХे рдЕрд╡рд╕рд░ рдкрд░, рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдиे рдЕрджрдо्рдп рд╕ाрд╣рд╕, рд╡ीрд░рддा рдФрд░ рд╢ौрд░्рдп рддрдеा рд╕рд░ाрд╣рдиीрдп рд╕ेрд╡ा рдХा рдк्рд░рджрд░्рд╢рди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рднाрд░рддीрдп рддрдЯрд░рдХ्рд╖рдХ рдмрд▓ рдХे рдЬрд╡ाрдиों рдХो рдПрдХ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рддрдЯрд░рдХ्рд╖рдХ рдкрджрдХ (рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рд╕ेрд╡ा) рдкांрдЪ рддрдЯрд░рдХ्рд╖рдХ рдкрджрдХ (рд╡ीрд░рддा), рджो рддрдЯрд░рдХ्рд╖рдХ рдкрджрдХ (рд╕рд░ाрд╣рдиीрдп рд╕ेрд╡ा) рдк्рд░рджाрди рдХिрдП рд╣ैं।

          рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ों рдХी рд╡िрд╕्рддृрдд рд╕ूрдЪी рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ै :-

рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рддрдЯрд░рдХ्рд╖рдХ рдкрджрдХ (рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рд╕ेрд╡ा)
рдЖрдИрдЬी рд░ाрдХेрд╢ рдкाрд▓ рдЯीрдПрдо (0225-рдПрд▓)

рдЕрдХ्рд╖рдп рдХुрдоाрд░ рдмрдиे рд╕рдб़рдХ рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдЕрднिрдпाрди рдХे рд▓िрдП рдм्рд░ांрдб рдПंрдмेрд╕рдбрд░

рдХेंрдж्рд░ीрдп рд╕рдб़рдХ рдкрд░िрд╡рд╣рди рдФрд░ рд░ाрдЬрдоाрд░्рдЧ, рд╢िрдкिंрдЧ, рдЬрд▓ рд╕ंрд╕ाрдзрди, рдирджी рд╡िрдХाрд╕ рдФрд░ рдЧंрдЧा рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг рдоंрдд्рд░ी рдиिрддिрди рдЧрдбрдХрд░ी рдиे 14 рдЕрдЧрд╕्рдд 2018 рдХो рд╕рдб़рдХ рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдХे рдк्рд░рддि рдЬрдирдЬाрдЧрд░ुрдХрддा рдкैрджा рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рддीрди рд▓рдШु рдлिрд▓्рдоें рд▓ांрдЪ рдХी।
рдлिрд▓्рдо рдЕрднिрдиेрддा рдЕрдХ्рд╖рдп рдХुрдоाрд░ рдиे рдЗрди рдлिрд▓्рдоों рдоें рднूрдоिрдХा рдиिрднाрдИ рд╣ै। рдЗрди рдлिрд▓्рдоों рдХा рдиिрд░्рджेрд╢рди рд╢्рд░ी рдЖрд░ рдмрд▓्рдХी рдиे рдХिрдпा рд╣ै।
рдЗрд╕ рд╕िрд▓рд╕िрд▓े рдоें рдЖрдпोрдЬिрдд рд╕рдоाрд░ोрд╣ рдоें рдЧрдбрдХрд░ी рдиे рдЕрдХ्рд╖рдп рдХुрдоाрд░ рдХो рд╕рдб़рдХ рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП рдмांрдб рдРрдо्рдмैрд╕ेрдбрд░ рдиिрдпुрдХ्рдд рдХрд░рдиे рдХी рдШोрд╖рдгा рдХी।
рдЙрдж्рджेрд╢्рдп : рд╕рд░рдХाрд░ рдХा рдордХрд╕рдж рджेрд╢ рдоें рд╕реЬрдХ рджुрд░्рдШрдЯрдиाрдУं рдоें рдоृ़рддрдХों рдХी рдмреЭрддी рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рдХрдоी рд▓ाрдиा рд╣ै।
рд╕реЬрдХ рдкрд░िрд╡рд╣рди рдПрд╡ं рд░ाрдЬрдоाрд░्рдЧ рдоंрдд्рд░ी рдиिрддिрди рдЧрдбрдХрд░ी рдХी рдоौрдЬूрджрдЧी рдоें рдЕрдХ्рд╖рдп рдХुрдоाрд░ рдиे 14 рдЕрдЧрд╕्рдд рдХो рд╕реЬрдХ рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдХे рдк्рд░рддि рдЬाрдЧрд░ूрдХрддा рдкैрджा рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рд╡ीрдбिрдпो рдЬाрд░ी рдХिрдпा।
рдЧрдбрдХрд░ी рдиे рдХрд╣ा рдХि рд╕реЬрдХ рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдЙрдирдХे рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рдХी рд╕рдмрд╕े рдмреЬी рдЪुрдиौрддी рд╣ै। рджेрд╢ рдоें рд╣рд░ рд╕ाрд▓ рдбेреЭ рд▓ाрдЦ рд▓ोрдЧ рд╕реЬрдХ рд╣ाрджрд╕े рдоें рдоाрд░े рдЬाрддे рд╣ैं, рдЗрд╕рдоें 18-35 рд╕ाрд▓ рдХी рдЖрдпु рдХे рдпुрд╡ाрдУं рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा 65 рдлीрд╕рджी рд╣ै।

рдиीрддि рдЖрдпोрдЧ рдиे 'рдкिрдЪ рдЯू рдоूрд╡' рдк्рд░рддिрдпोрдЧिрддा рд╢ुрд░ू рдХрд░рдиे рдХी рдШोрд╖рдгा рдХी
рдиीрддि рдЖрдпोрдЧ рдиे рджेрд╢ рдХे рдЙрднрд░рддे рдЙрдж्рдпрдоिрдпों рдХे рд▓िрдП 'рдкिрдЪ рдЯू рдоूрд╡' рдиाрдо рд╕े рдПрдХ рдк्рд░рддिрдпोрдЧिрддा рд╢ुрд░ू рдХрд░рдиे рдХी рдШोрд╖рдгा рдХी рд╣ै।
рдЗрд╕рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्‍рдп рд╕्‍рдЯाрд░्рдЯрдЕрдк्‍рд╕ рдХो рдХाрд░ोрдмाрд░ рд╕े рдЬुрдб़े рдирдпे рд╡िрдЪाрд░ рдиिрд░्рдгाрдпрдХ рдоंрдбрд▓ (рдЬूрд░ी) рдХे рд╕ाрдордиे рдкेрд╢ рдХрд░рдиे рдХा рдоौрдХा рджेрдиा рд╣ै।
рдЗрд╕рдХे рддрд╣рдд рдиिрд╡ेрд╢ рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдоोрдмिрд▓िрдЯी рдХे рд╡िрднिрди्‍рди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рдХाрдо рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рд╕्‍рдЯाрд░्рдЯ-рдЕрдк्‍рд╕ рдЙрдж्рдпोрдЧрдкрддिрдпों рдФрд░ рдЙрдкрдХ्рд░рдо рдкूंрдЬी рдЙрдкрд▓рдм्‍рдз рдХрд░ाрдиे рд╡ाрд▓ों рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рдЕрдкрдиे рд╡िрдЪाрд░ рд░рдЦ рд╕рдХрддे рд╣ैं।
рдиीрддि рдЖрдпोрдЧ рдХे рдЙрдкाрдз्‍рдпрдХ्рд╖ рдбा. рд░ाрдЬीрд╡ рдХुрдоाрд░ рдиे рдХрд╣ा рдХि‍ 'рдкिрдЪ рдЯू рдоूрд╡' рдк्рд░рддिрдпोрдЧिрддा рдХे рдоाрдз्‍рдпрдо рд╕े рджेрд╢ рдоें рдоौрдЬूрджा рд╕ंрд╕ाрдзрдиों рдХी рдорджрдж рд╕े рд░ोрдЬрдЧाрд░ рдХे рдЕрд╡рд╕рд░ рдкैрджा рдХрд░рдиे рдХा рдХाрдо рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХेрдЧा।

          рдкिрдЪ рдЯू рдоूрд╡ рдк्рд░рддिрдпोрдЧिрддा

рдкिрдЪ рдЯू рдоूрд╡ рдк्рд░рддिрдпोрдЧिрддा рдХा рдЖрдпोрдЬрди рд╡ैрд╢्рд╡िрдХ рдЧрддिрд╢ीрд▓рддा рд╕рдо्‍рдоेрд▓рди рдХे рд╣िрд╕्‍рд╕े рдХे рд░ूрдк рдоें рдиीрддि рдЖрдпोрдЧ рдФрд░ рднाрд░рддीрдп рдЖрдЯोрдоोрдмाрдЗрд▓ рдиिрд░्рдоाрддा рд╕ंрдШ (рд╕िрдпाрдо) рдХी рдУрд░ рд╕े рд╕ंрдпुрдХ्‍рдд рд░ूрдк рд╕े рдХिрдпा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै।
рд╢िрдЦрд░ рд╕рдо्‍рдоेрд▓рди рдХा рдЖрдпोрдЬрди 7 рдФрд░ 8 рд╕िрддंрдмрд░ 2018 рдХो рдирдпी рджिрд▓्‍рд▓ी рдХे рд╡िрдЬ्рдЮाрди рднрд╡рди рдоें рдХिрдпा рдЬाрдПрдЧा। рд╕рдо्‍рдоेрд▓рди рдХा рдЙрдж्рдзाрдЯрди рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдХрд░ेंрдЧे।

рднाрд░рдд рдиे рддрд░ाрдИ рд╕рдб़рдХ рдкрд░िрдпोрдЬрдиा рдХे рд▓िрдП 470 рдоिрд▓िрдпрди рдиेрдкाрд▓ी рд░ुрдкрдпे рдЕрдиुрджाрди рдЬाрд░ी рдХिрдпा
рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рдиेрдкाрд▓ рдоें рддрд░ाрдИ рд╕рдб़рдХ рдкрд░िрдпोрдЬрдиा рдХे рд▓िрдП 470 рдоिрд▓िрдпрди рдиेрдкाрд▓ी рд░ुрдкрдпे рдЕрдиुрджाрди рдЬाрд░ी рдХिрдпा рд╣ै।
рдиेрдкाрд▓ рдоें рднाрд░рддीрдп рд░ाрдЬрджूрдд рдордирдЬीрд╡ рд╕िंрд╣ рдкुрд░ी рдиे рдиेрдкाрд▓ рдХे рднौрддिрдХ рдмुрдиिрдпाрджी рдвांрдЪे рдФрд░ рдкрд░िрд╡рд╣рди рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп, рд╕рдЪिрд╡ рдордзुрд╕ूрджрди рдЕрдзिрдХाрд░ी рдХो рдиेрдкाрд▓ рдоें рдХाрдардоांрдбू рдоें рдЪेрдХ рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा।
рдкोрд╕्рдЯ рд░ाрдЬрдоाрд░्рдЧ рдкрд░िрдпोрдЬрдиा рдХे рддрд╣рдд 14 рд╕рдб़рдХ рдкैрдХेрдЬों рдХे рдЪाрд▓ू рдиिрд░्рдоाрдг рдХे рд▓िрдП рдлंрдб рддрд░рд▓рддा рдмрдиाрдП рд░рдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рд░ाрд╢ि рдЬाрд░ी рдХी рдЧрдИ рд╣ै।
рдЗрд╕ рднुрдЧрддाрди рдХे рд╕ाрде, рдкोрд╕्рдЯ рд░ाрдЬрдоाрд░्рдЧ рдкрд░िрдпोрдЬрдиा рдХे рддрд╣рдд 14 рдкैрдХेрдЬ рд▓ाрдЧू рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрдП рдЧрдП 8 рдЕрд░рдм рдиेрдкाрд▓ी рд░ुрдкрдпे рдХी рдХुрд▓ рдЕрдиुрджाрди рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े 2.35 рдЕрд░рдм рдиेрдкाрд▓ी рд░ुрдкрдпे рдЬाрд░ी рдХिрдП рдЧрдП рд╣ैं।

рд░рдоेрд╢ рдкोрд╡ाрд░ рдмрдиे рднाрд░рддीрдп рдорд╣िрд▓ा рдХ्рд░िрдХेрдЯ рдЯीрдо рдХे рдоुрдЦ्рдп рдХोрдЪ
рдкूрд░्рд╡ рдЯेрд╕्рдЯ рд╕्рдкिрди рдЧेंрджрдмाрдЬ рд░рдоेрд╢ рдкोрд╡ाрд░ рдХो рднाрд░рддीрдп рдорд╣िрд▓ा рдХ्рд░िрдХेрдЯ рдЯीрдо рдХा рдоुрдЦ्рдп рдХोрдЪ рдиिрдпुрдХ्рдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।
рдХोрдЪ рддुрд╖ाрд░ рдЕрд░ोрдаे рдХे рдЗрд╕्рддीрдлे рдХे рдмाрдж рдкोрд╡ाрд░ рдЯीрдо рдХे рдЕंрддрд░िрдо рдХोрдЪ рдкрдж рдкрд░ рдеे. рдЕрдм рдкोрд╡ाрд░ рдХो рдкूрд░्рдг рд░ूрдк рд╕े рдЯीрдо рдХी рдЬिрдо्рдоेрджाрд░ी рд╕ौंрдк рджी рдЧрдИ рд╣ै।
рднाрд░рддीрдп рдХ्рд░िрдХेрдЯ рдХंрдЯ्рд░ोрд▓ рдмोрд░्рдб (рдмीрд╕ीрд╕ीрдЖрдИ) рдиे 14 рдЕрдЧрд╕्рдд 2018 рдХो рдкोрд╡ाрд░ рдХे рдиाрдо рдХी рдкुрд╖्рдЯि рдХी. 40 рд╕ाрд▓ рдХे рдкोрд╡ाрд░ 30 рдирд╡ंрдмрд░ 2018 рддрдХ рдЯीрдо рдХे рдХोрдЪ рдкрдж рдкрд░ рд░рд╣ेंрдЧे।
рдмрддा рджें, рдкोрд╡ाрд░ рднाрд░рдд рдХे рд▓िрдП 31 рд╡рдирдбे рдФрд░ рджो рдЯेрд╕्рдЯ рдЦेрд▓ рдЪुрдХे рд╣ैं рдЙрди्рд╣ें рдкिрдЫрд▓े рд╕ाрд▓ рдЯीрдо рдХो рдорд╣िрд▓ा рд╡िрд╢्рд╡ рдХрдк рдХे рдлाрдЗрдирд▓ рдоें рд▓े рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рдХोрдЪ рддुрд╖ाрд░ рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдЪुрдиा рдЧрдпा рд╣ै।

рдЖрдпुрд╖ рдХी рджрд╡ाрдУं рдХी рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдиिрдЧрд░ाрдиी рдмрдв़ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдирдИ рдХेрди्‍рдж्рд░ीрдп рдпोрдЬрдиा рд╢ुрд░ू рдХी рдЧрдИ
рдЖрдпुрд╖ рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рдиे рдЖрдпुрд░्рд╡ेрдж, рд╕िрдж्рдз, рдпूрдиाрдиी рдФрд░ рд╣ोрдо्‍рдпोрдкैрдеी (рдЖрдпुрд╖) рджрд╡ाрдУं рдХी рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдиिрдЧрд░ाрдиी рдмрдв़ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдирдИ рдХेрди्‍рдж्рд░ीрдп рдпोрдЬрдиा рд╢ुрд░ू рдХी рд╣ै।
рдЗрд╕рдХा рдоुрдЦ्‍рдп рдЙрдж्рджेрд╢्‍рдп рдЖрдпुрд╖ рдХी рджрд╡ाрдУं рдХे рдлाрдпрджों рдХे рд╕ाрде рд╣ी рдЙрд╕рдХे рджुрд╖्‍рдк्рд░рднाрд╡ों рдХा рд▓िрдЦिрдд рд░िрдХॉрд░्рдб рд░рдЦрдиे рдХे рд╕ाрде рд╣ी рдЗрди рджрд╡ाрдУं рдХे рдмाрд░े рдоें рдн्рд░ाрдордХ рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрдиों рдкрд░ рд░ोрдХ рд▓рдЧाрдиा рд╣ै।
рдЖрдпुрд╖ рд╕рдЪिрд╡ рдХी рдЕрдз्‍рдпрдХ्рд╖рддा рдоें рдЧрдаिрдд рд╕्‍рдеाрдпी рд╡िрдд्‍рдд рд╕рдоिрддि рдиे 1 рдирд╡рдо्‍рдмрд░, 2017 рдХो рдЗрд╕ рдпोрдЬрдиा рдХो рдоंрдЬूрд░ी рджी рдеी, рдЬिрд╕рдХे рдмाрдж рд╡िрдд्‍рдд рд╡рд░्рд╖ 2017-18 рдХे рдЖрдЦिрд░ рдоें рдЗрд╕े рд▓ाрдЧू рдХрд░рдиे рдХा рдХाрдо рд╢ुрд░ू рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा।
рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рдиे 2020 рддрдХ рджेрд╢ рдоें 100 рдХेрди्‍рдж्рд░ рдЦोрд▓рдиे рдХा рд▓рдХ्рд╖्‍рдп рд░рдЦा рд╣ै। рдЖрдпुрд╖ рджрд╡ाрдУं рдХे рд▓िрдП рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдиेрдЯрд╡рд░्рдХ рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рдЕрдЦिрд▓ рднाрд░рддीрдп рдЖрдпुрд░्рд╡ेрдж рд╕ंрд╕्‍рдеाрди рдХो рд╢ुрд░ूрдЖрддी рддौрд░ рдкрд░ 10.60 рдХрд░ोрдб़ рд░ुрдкрдпे рдХा рдЕрдиुрджाрди рдоंрдЬूрд░ рдХिрдпा рд╣ै।

рдХрд░्рдиाрдЯрдХ-рдЧोрд╡ा рдХे рдмीрдЪ рдорд╣ाрджрдпी рдЬрд▓ рдХो рд▓ेрдХрд░ рд╕ुрд▓рдЭा рд╡िрд╡ाрдж
рдорд╣ाрджрдпी рдирджी рдЬрд▓ рдЯ्рд░िрдм्рдпूрдирд▓ рдиे 14 рдЕрдЧрд╕्рдд 2018 рдХो рдлैрд╕рд▓ा рд╕ुрдиाрдпा рд╣ै рдХि рдХрд░्рдиाрдЯрдХ рдХो рдирджी рд╕े 13.5 рдЯीрдПрдорд╕ी рдлीрдЯ рдкाрдиी рдоिрд▓ेрдЧा, рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рджрдХ्рд╖िрдгी рд░ाрдЬ्рдп рдХो 5 рдЯीрдПрдорд╕ी рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдкाрдиी рджेрдХрд░ рдЧोрд╡ा рдХे рд╕ाрде рдкрдЪाрд╕ рд╡рд░्рд╖ीрдп рдЬрд▓ рд╡िрд╡ाрдж рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрдПрдЧा।
рдЯ्рд░िрдм्рдпूрдирд▓ рдиे рдоुंрдмрдИ-рдХрд░्рдиाрдЯрдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХो рдкीрдиे рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдпों рдХे рд▓िрдП 5.5 рдЯीрдПрдорд╕ी рдлीрдЯ рдкाрдиी рдЖрд╡ंрдЯिрдд рдХिрдпा рд╣ै, рдмिрдЬрд▓ी рдЙрдд्рдкाрджрди рдХे рд▓िрдП 8.2 рдЯीрдПрдорд╕ी рдФрд░ рдХाрд▓рд╕ा рдФрд░ рдмंрджौрд░ी рдзाрд░ाрдУं рдХे рд▓िрдП 1.12 рдЯीрдПрдорд╕ी рддрдеा 2.18 рдЯीрдПрдорд╕ी рдкाрдиी рдЖрд╡ंрдЯिрдд рдХिрдпा рд╣ै।
          рдорд╣ाрджрдпी рд╡िрд╡ाрдж рдХ्рдпा рд╣ै?

рдЧोрд╡ा рдоें рдорд╣ाрджрдпी рдирджी рдХो рдоंрдбोрд╡ी рдирджी рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рд░ाрдЬ्рдп рдХी рд░ाрдЬрдзाрдиी рдкрдгрдЬी рдоंрдбोрд╡ी рдХे рддрдЯ рдкрд░ рд╕्рдеिрдд рд╣ै рдЬो рднाрд░рдд рдХी рд╕рдмрд╕े рдЫोрдЯी рдирджिрдпों рдоें рд╕े рдПрдХ рд╣ै।
рдпрд╣ рдмрд░рд╕ाрддी рдирджी рдХрд░्рдиाрдЯрдХ рдХे рдмेрд▓рдЧाрдо рдЬिрд▓े рдХे рднीрдордШाрдб़ рдоें рдиिрдХрд▓рддी рд╣ै। рдЕрд░рдм рд╕ाрдЧрд░ рдоें рдЧिрд░рдиे рд╕े рдкрд╣рд▓े рдирджी 35 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рдХрд░्рдиाрдЯрдХ рдПрд╡ं 52 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рдЧोрд╡ा рдоें рдмрд╣рддी рд╣ै. рдХрд░्рдиाрдЯрдХ, рдЧोрд╡ा рдФрд░ рдорд╣ाрд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХे рд╕ीрдоाрд╡рд░्рддी рдЗрд▓ाрдХे рдкाрдиी рдХी рдЬрд░ूрд░рддों рдХे рд▓िрдП рдорд╣ाрджрдпी рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рд╣ैं।
рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдЬрд▓ рд╡िрд╢ेрд╖рдЬ्рдЮ рдПрд╕рдЬी рдмाрд▓ेрдХुंрдбрд░ी рдиे рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ 1970 рдоें рдорд╣ाрджрдпी рдирджी рдХे рдЬрд▓ рдХो рдбाрдпрд╡рд░्рдЬрди рдХрд░рдиे рдХी рдпोрдЬрдиा рдмрдиाрдИ рдеी।
рдпोрдЬрдиा рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдХрд░्рдиाрдЯрдХ рдХे рдзाрд░рд╡ाрдб़ рдЬिрд▓े рдоें рдирд╡рд▓рддीрд░्рде рдмांрдз рдоें рдирджी рдХा рдкाрдиी рдЬрдоा рдХिрдпा рдЬाрдиा рдеा। 1970 рдоें рдмрдиाрдпा рдЧрдпा рдпрд╣ рдмांрдз рдЕрдм рддрдХ рдХेрд╡рд▓ 3 рдпा рдЪाрд░ рдмाрд░ рд╣ी рдЕрдкрдиी рдХ्рд╖рдорддा рдХे рдмрд░ाрдмрд░ рднрд░ा рдЧрдпा рд╣ै।
рдХрд░्рдиाрдЯрдХ рдиे рдоुंрдмрдИ-рдХрд░्рдиाрдЯрдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдкेрдпрдЬрд▓ рдХी рдЬрд░ूрд░рддों рдХे рд▓िрдП рдорд╣рджाрдпी рд╕े 7.56 рдЯीрдПрдорд╕ी рдлीрдЯ рдкाрдиी рдХी рдоांрдЧ рдХी рдеी। рд╡рд╣ рдорд╣ाрджрдпी рдХी рджो рд╕рд╣ाрдпрдХ рдирджिрдпों рдХрд▓ाрд╕ा рдФрд░ рдмंрджौрд░ी рдХे рдмीрдЪ рдмांрдз рдмрдиाрдиा рдЪाрд╣рддा рд╣ै। рдЗрд╕рд╕े рдЬुрдб़рд╡ा рд╢рд╣рд░ рд╣ुрдмрд▓ी-рдзाрд░рд╡ाрдб़ рдПрд╡ं 180 рдЧांрд╡ों рдоें рдкाрдиी рдХी рдЖрдкूрд░्рддि рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै।
рд╡ाрд░्рддा рдХे рд╕рднी рдк्рд░рдпाрд╕ рдЕрд╕рдлрд▓ рд╣ोрдиे рдХे рдмाрдж 2010 рдоें рдпूрдкीрдП-2 рдиे рдорд╣ाрджрдпी рдирджी рд╡िрд╡ाрдж рдиिрд╡ाрд░рдг рдХे рд▓िрдП рдЯ्рд░िрдм्рдпूрдирд▓ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी।

No comments: